Η μουσική του Τζουζέπ Τέρο και οι στίχοι του Κωνσταντίνου Καβάφη θα διαχέονται στους τοίχους των φυλακών Κορυδαλλού το απόγευμα της Δευτέρας (12/6).

Ο φιλέλληνας Καταλανός τραγουδιστής αποσκοπεί να δώσει μια άλλη νότα στη σκληρή πραγματικότητα των έγκλειστων, ενώ ήδη έχει τραγουδήσει στις γυναικείες φυλακές της Βαρκελόνης.

Μαζί με τον πανεπιστημιακό καθηγητή φιλολογίας Εουσέμπι Αγιένσα, ο οποίος μετέφρασε στα καταλανικά τα ποιήματα του «Μεγάλου Αλεξανδρινού» αποδέχτηκαν την πρόσκληση του Συνδέσμου Βετεράνων Ποδοσφαιριστών της Προοδευτικής Νεολαίας, στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων των 90 χρόνων της.

Μια δεύτερη καλλιτεχνική συνύπαρξη των «ελεύθερων» και των φυλακισμένων με πρωτοβουλία της Προοδευτικής, μετά την έκθεση ζωγραφικής με θέμα το ποδόσφαιρο.

Ο Τζουζέπ Τέρο μιλά στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ – ΜΠΕ) για τους μουσικούς δεσμούς του με την Ελλάδα, τη συμβολή του ελληνισμού στις άρρηκτες σχέσεις αθλητισμού και πολιτισμού, το ρόλο της Μπαρτσελόνα στην έκφραση της ανυπομονησίας του καταλανικού λαού για ελευθερία και το γιατί θεωρεί κήρυκα της καταλανικής «επανάστασης», τον Πεπ Γκουαρδιόλα.

 

«Αναβιώνει στη μουσική μου η χαμένη ελληνική ταυτότητά μου»

Σε ποια ηλικία γνωρίσατε την ιστορία, τη φιλοσοφία και την κουλτούρα των Αρχαίων και σύγχρονων Ελλήνων;

«Γεννήθηκα στη Σκάλα (Scala Empuries) το 1951. Οι ακρογιαλιές της, το λιμάνι της ελληνιστικής περιόδου, ο αρχαίος και μεσαιωνικός οικισμός του Sant Mart’ d’ Empuries (πρώτη εγκατάσταση των Ελλήνων απ’ όπου κατάγεται η μητέρα μου) και μετά η Νεάπολη, με τους ναούς του Ασκληπιού και του Δία Σέραπις, η στοά, η αγορά, στέρνες, τείχη, πύργοι, όλο αυτό το τοπίο με… αποπλάνησε από τα παιδικά μου χρόνια.

Μεγάλωσα μέσα σ’ αυτό και ανακάλυψα, σιγά σιγά, πως αυτή η θάλασσα υπήρξε διαδρομή των Φωκαέων (650 π.Χ.), πώς ανακάλυψαν το ίδιο φως, το ίδιο κλίμα και την ίδια ένταση των χρωμάτων των ιωνικών ακτών για να εγκαταστήσουν το «Εμπόριον» τους (Αμπούριας / Empuries).

Η ομορφιά του φυσικού τοπίου που ξεδιπλώνεται σε αυτή τη μεγάλη ελληνική αποικία, ο αναπόφευκτος μύθος που οδηγεί στην ορμή που ζει στους ναούς της, η μουσική του νερού της θάλασσας και των αμέτρητων στέρνων της και ο σεβασμός μου για την υποτιθέμενη ελληνιστική προέλευση του επιθέτου της οικογένειας της μητέρας μου (Altrachs), με έκαναν να αισθάνομαι τη νοσταλγία για την ελληνική ταυτότητά μου, χαμένη διαμέσου των αιώνων… η οποία πάντως αναβιώνει στη μουσική μου.

Από την άλλη πλευρά, είμαι απείρως ευγνώμων προς τη θεά Τύχη (Fortuna) που έχω γεννηθεί και μεγαλώσει στα χώματα της Αμπούριας (Empuries). Χάρη στη δύναμη και τη μαγεία της, μπόρεσα να αντισταθώ καλύτερα στη φασιστική καταπίεση του Φράνκο».

Πότε επισκεφθήκατε για πρώτη φορά την Ελλάδα και σε ποιες εκδηλώσεις συμμετείχατε;

«Γνώριζα ήδη τη χώρα μέσα από όσα εκπροσωπούν βασικά τον αρχαίο κόσμο (ποίηση, μουσική, θέατρο… το ίδιο τοπίο της Αμπούριας). Το πρώτο μου νοητό ταξίδι στην Ελλάδα «έλαβε χώρα» το καλοκαίρι του 1973, ωθούμενο από αυτό που με προσέλκυε στους ανθρώπους της (Ρίτσος, Σικελιανός, Ελύτης, Σεφέρης, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, μαζί με τα μηνύματα SOS της Μελίνας (σ.σ. Μερκούρη) από το Παρίσι, και η αισθαντική φωνή της Μαρίας Φαραντούρη και της Μαρίας Δημητριάδη).

Ήταν μια πλήρης επίγνωση της τραγικής πολιτικής στιγμής της χώρας κάτω από την ισχύ των αηδιαστικών και δολοφόνων Συνταγματαρχών της (είχα διαβάσει το «ημερολόγιο της αντίστασης» του Θεοδωράκη, το οποίο αγόρασα στη Γαλλία, καθώς ο φασισμός στην Ισπανία το είχε απαγορεύσει- και επιδρούσε στο πνεύμα μου, διαρκώς, το τραγούδι «Το τρένο» του Μάνου Ελευθερίου και του Μίκη Θεοδωράκη).

Παράλληλα επέμενε η επιθυμία να μυρίσω, να δω και να αγγίξω τη θάλασσα στην οποία αναφερόταν οι Ζορζ Μουστακί, πάντα λαχταρώντας τη γη του παππού του. Έκανα την είσοδό μου στην Ελλάδα μέσω της Σάμου. Επιθυμώντας να προσεγγίσω τον ελληνικό λαό, αμέσως μόλις έφτασα στο λιμάνι της Σάμου, πήρα την κιθάρα και άρχισα να τραγουδώ «Και τούτοι μες στα σίδερα και κείνοι μες στο χώμα». Οι άνθρωποι που με άκουσαν τράπηκαν σε φυγή αμέσως. Κατάλαβα το μήνυμα, αλλά το πείσμα μου δεν είχε φτάσει ακόμη στο αποκορύφωμά του.

Δύο ημέρες αργότερα, στην Αθήνα πια, ήθελα να δω τη φυλακή της Μπουμπουλίνας, τόσο παρούσα στα «Τραγούδια του Αγώνα» (Chansons de lutte) του Θεοδωράκη, τραγούδια που συνεχίζουν πάντα να με εντυπωσιάζουν και φωτογράφιζαν την πρόσοψή της. Η μηχανή, της οποίας ο ήχος του κινητήρα κάλυπτε τα ουρλιαχτά από τα βασανιστήρια στη βεράντα, δεν ήταν πια εκεί, αλλά εγώ ήμουν, ναι, και ήθελα να μπορέσω να εξηγήσω την έκπληξή μου απέναντι σε τέτοια κτηνωδία.

Ένας φύλακας, με συνέλαβε, με οδήγησε στο εσωτερικό της φυλακής και εκεί με ανέκριναν και με είχαν υπό κράτηση για μία ολόκληρη ημέρα. Ποδοπάτησαν τις φωτογραφίες και τη φωτογραφική μηχανή μου μπροστά στα μάτια μου και το άρθρο που σκόπευα να γράψω για τον Καταλανικό Τύπο δεν γράφτηκε ποτέ».

Όσον αφορά τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που συμμετείχα μπορώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου δύο από εκείνη την εποχή: Ένα ρεσιτάλ παραδοσιακών χορών της Δώρας Στράτου και ένα ρεσιτάλ τραγουδιών με τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Μαρία Δημητριάδη στη μπουάτ «Zoυμ» στην Πλάκα».

Ποια η σχέση σας με τους Έλληνες συγγραφείς, ποιητές και καλλιτέχνες και με ποιους έχετε συνεργαστεί;

«Με το πέρασμα των χρόνων, έχουμε δώσει συναυλίες μαζί με τους Νένα Βενετσάνου, Μανώλη Ρασούλη, Μαρία Φαραντούρη, Χρήστο Τσιαμούλη και Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, ο οποίος έχει ηχογραφήσει δικά μου τραγούδια με νέους στίχους στα ελληνικά των Μάνου Ελευθερίου και Γιάννη Μαύρου. Εδώ θα ήθελα να σταθώ και να ευχαριστήσω τη Μαρία Φαραντούρη με όλη μου την καρδιά για τη συμμετοχή της στο τελευταίο cd μου, για τον Καβάφη, και τις φωνές της χορωδίας του Τσιαμούλη στο τραγούδι μου «Άγιον Όρος» (CD Fronteres).

Έχω λάβει δείγματα εκτίμησης προς το έργο μου από αρκετούς νέους ανερχόμενους μουσικούς, όπως ο Δημήτρης Σφακιανάκης, με τον οποίο θα μου άρεσε να συνδημιουργήσουμε μία ημέρα και έχω συνεργαστεί με τον Χρήστο Λεοντή σε μία δική του συμμετοχή σε τραγούδια της Maria del Mar Bonet.

Η παρουσία μου σχεδόν κάθε χρόνο στην Ελλάδα υλοποιείται δια μέσω της γνωριμίας μου με τους τραγουδιστές και τους μουσικούς που συμπράττω στο έργο μου ως τραγουδοποιός και πάνω απ’ όλα χάρη στο πρόδηλο ενδιαφέρον κάποιων διανοούμενων και άλλων Ελλήνων και φιλελλήνων ανθρώπων του πολιτισμού, όπως ο Φαίδων Χατζηαντωνίου, Νίκος Μάλλιαρης, Μαρτίν Περικέ, Μάριος Βαζαίος, Στέλιος Κρασανάκης, Εουσέμπι Αγιένσα.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ελληνιστή Νάτι Γκάλβεθ για την πρόσκλησή του προκειμένου να διαδοθεί το έργο μου για τον Καβάφη, από το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας.

Ενθυμούμαι με αληθινή μελαγχολία κάποιες μουσικές σκηνές της Αθήνας (Μέγαρο Μουσικής, Καλλιμάρμαρο), αυτές στο Ναύπλιο, τη Νάξο, τους Δελφούς, την Ιτέα… Η Ελλάδα διεγείρει πάντα τη δημιουργικότητά μου στη σκηνή, αλλά και στη σύνθεση των τραγουδιών μου. Αναγνωρίζω τη συμμετοχή της πολιτιστικής επιτροπής της Μονής Βατοπεδίου (Άθως) στην αυτοδιδαχή μου ως προς την κατανόηση -από πλευράς μου- της βυζαντινής κουλτούρας και μουσικής, χωρίς την οποία δεν θα είχα συνθέσει συγκεκριμένα τραγούδια, όπως παραδείγματος χάρη το «Άγιον Όρος».

Οι «ζωντανές» σχέσεις μου με τη σύγχρονη ελληνική ποίηση περιορίζεται σε τρία σημαντικά ονόματα: Νίνα Βαγγελίδης (χωρίς το έργο της θα αγνοούσα πολλούς ποιητές), Βερονίκη Δελακούρα και Λένα Παμπούκη. Αυτές οι τρεις επίσης χορταίνουν την ποιητική δίψα μου. Ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, που θαυμάζω πολύ για το βιβλίο του «La mort d’ Ulisses» (το οποίο έχει μεταφραστεί στα καταλανικά από τους Τζοακίμ Τζεστί και Μοντσεράτ Ρανκέσα)».

Τι ιδιαίτερο θεωρείτε πως είναι οι Καταλανοί μέσα στην ισπανική κοινωνία;

«Γνωρίζω πολύ καλά πως αυτό το θέμα είναι δύσκολο να το κατανοήσουν όσοι έχουν εκπαιδευτεί σε ένα κεντρικό κράτος Ιακωβίνων, όπως είναι ιστορικά η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, κράτη που εκθειάζουν το κοινωνικό, την ελευθερία και την ενότητα χωρίς να σέβονται τη διαφορετικότητα των «περιφερειακών» πολιτισμών που μπορεί να συμβιώνουν σε αυτά.

O ισπανικός λαός, στην πλειονότητά του προσκείμενος στη δεξιά, απωθεί οποιαδήποτε έκφραση εθνικής απελευθέρωσης στην Καταλονία. Είναι ένα λαός εκπαιδευμένος στις αξίες μίας Ισπανίας που σέρνει, ακόμη, στη μνήμη της, το ιμπεριαλιστικό παρελθόν του. Αυτή τη στάση που οι παλαιές δημοκρατίες της Ευρώπης, αποικιοκρατικών χωρών όπως οι Αγγλία και Ολλανδία, μετέτρεψαν σε κοινοβουλευτική ανοχή και διάλογο.

Μετά από σχεδόν 40 χρόνια φασιστικής δικτατορίας, οι εθνικότητες των Καταλανών, των Βάσκων και των Γαλικιανών είδαν λίγο φως και τα όργανα των αυτόνομων κυβερνήσεών τους έθεσαν σε εφαρμογή σχέδια ανάκαμψης της υφαρπαγμένης ταυτότητάς τους (γλωσσική εξομάλυνση, δικαίωμα στη σπουδή της ιστορίας της κάθε χώρας) και όσα θα επέτρεπαν τη μεταβίβαση των εξουσιών σε κάθε ένα από τα τρία ιστορικά έθνη, που από τη δεκαετία του 1980 ξεκίνησαν, εν μέρει και σε σχετικό βαθμό, την αυτοδιοίκησή τους.

Πιστεύω πως αν η ισπανική βουλή δεν είχε ακυρώσει τον νόμο που η καταλανική βουλή ενέκρινε το 2006, ο λαός της Καταλονίας δεν θα είχε ριζοσπαστικοποιήσει τη στάση της για ανεξαρτησία, που κάθε 11 Σεπτεμβρίου, στη Βαρκελόνη, παρουσιάζει αύξηση των διαδηλωτών και μετετράπη στη μεγαλύτερη κινητοποίηση πλήθους στους δρόμους της Ευρώπης, με 2.300.000 διαδηλωτές, το 2016».

 

«Δεν θα υπήρχε η “επανάσταση” χωρίς τον Γκουαρδιόλα»

Η Μπαρτσελόνα πώς μπήκε στη ζωή σας και τι εκφράζει για τους Καταλανούς;

«Η παγκόσμια προβολή της Μπάρτσα μέσω των διαδικτυακών ιστών πληροφορίας και των ΜΜΕ επιβεβαιώνει την ανυπομονησία του καταλανικού λαού για ελευθερία. Το καλύτερο της Μπαρτσελόνα είναι η εξέλιξή της ως προς αυτή την έννοια και η ευαισθησία των παικτών της και του κοινού της.

Χωρίς τον Γκουαρδιόλα, αυτή η «επανάσταση» δεν θα είχε υπάρξει. Υπήρξε γιατί ο Γκουαρδιόλα ήξερε να δημιουργήσει ενθουσιασμό μέσω της δέσμευσής του στον πολιτισμό των χωρών της καταλανικής γλώσσας, με την ποίησή του, που μας… φαινόταν τόσο απόμακρη από τον αθλητισμό.

Η ιδέα σχετικά με το δυσδιάκριτο ανάμεσα στον πολιτισμό και τον αθλητισμό είναι μία αρχαία συμβολή του Ελληνισμού, ανακτημένη 2.000 χρόνια αργότερα από έναν Καταλανό: Τον Τζουζέπ Γκουαρδιόλα. Και γι΄ αυτόν το λόγο, μου φαίνεται αξιοθαύμαστη, η πολιτιστική αναταραχή του Νίκου Μάλλιαρη για την όλο και μεγαλύτερη προσέγγιση του ελληνικού αθλητισμού με τον πολιτισμό της Ελλάδας, χωρίς την οποία δεν θα γινόταν κατανοητή η ιστορία της Ευρώπης και όλης της Δύσης».

Πώς προέκυψε η παρουσία του έργου σας με τα μελοποιημένα ποιήματα του Καβάφη στις φυλακές Κορυδαλλού;

«Έχω τραγουδήσει σε πολλά διαφορετικά μέρη στην καριέρα μου και θυμάμαι ένα ξεχωριστό συναίσθημα όταν τραγούδησα στη Wad-Ras, τη γυναικεία φυλακή της Βαρκελόνης. Θα ήθελα να ξαναζήσω αυτό το συναίσθημα τώρα στον Κορυδαλλό, στις 12 Ιουνίου.

Η παρουσία και η συμμετοχή του ελληνιστή συγγραφέα Εουσέμπι Αγιένσα, ο οποίος πρόσφατα εξελέγη Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας της Αθήνας, με βοηθά να ξέρω πως το ρεσιτάλ μου στον Κορυδαλλό θα είναι επαρκές για μία καλύτερη διαβίωση αυτών που μπορούν να ακούσουν εκεί την ποίηση του Καβάφη μέσα από τη μουσική και το τραγούδι μου.

Ο Εουσέμπι Αγιένσα κι εγώ θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας για τον «ποιητή της Αλεξάνδρειας» (βιβλίο και CD) στον Κορυδαλλό στις 12 Ιουνίου και στο βιβλιοπωλείο «Ποιήματα και Εγκλήματα» στις 13 Ιουνίου».

Πώς βλέπετε την κρίση που βιώνουν οι λαοί μας τα τελευταία χρόνια και σε τι μπορούμε να ελπίζουμε για το μέλλον;

«Η κρίση που βιώνουμε παράλληλα οι κάτοικοι της Ελλάδας και του κράτους της Ισπανίας είναι ένα κακό όνειρο και μία θλιβερή πραγματικότητα την ίδια ώρα. Όμως, ο ελληνικός λαός, ο καταλανικός, αυτός της Γαλικίας, οι Βάσκοι και οι Ισπανοί δεν θα χαθούν μέσα στις στάχτες των κακοδιοικήσεων που τις απειλούν».

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

7 comments