Η Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα έχει ρίζες από τα τέλη του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα από το 1892. Μία ημέρα που σημειωτέον είχε θεσπιστεί ως απεργία και όχι ως υποχρεωτική αργία.

Το Sport-Retro.gr επικεντρώνεται μέσω αποκλειστικών ντοκουμέντων, σπάνιων φωτογραφιών και αποκομμάτων εφημερίδων στη συνδικαλιστική δράση των ποδοσφαιριστών.

Το ξεκίνημα του ΠΣΑΠ

Ο πλήρης ερασιτεχνισμός των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων και το δικτατορικό καθεστώς της επταετίας 1967-1974 δεν επέτρεπε στους γητευτές της ασπρόμαυρης μπάλας να αποκτήσουν φωνή και επαγγελματική συνείδηση.

Έκτοτε, όμως, και συγκεκριμένα το φθινόπωρο του 1974, αρκετοί ποδοσφαιριστές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της ζώνης Πάτρας-Ιωαννίνων αποφασίζουν να αναλάβουν δράση.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής:

Αθήνα: Μίμης Δομάζος, Αντώνης Αντωνιάδης, Τάκης Οικονομόπουλος, Αριστείδης Καμάρας, Άγγελος Κρεμμύδας, Απόστολος Φίλης.

Θεσσαλονίκη: Γιώργος Κούδας, Κούλης Αποστολίδης, Σταύρος Σαράφης, Άγγελος Σπυρίδων, Νίκος Κασάπης, Θωμάς Σεντελίδης, Νίκος Χρηστίδης.

Πάτρα-Ιωάννινα: Κώστας Λεβέντης, Ανδρέας Μιχαλόπουλος, Μανώλης Παππάς, Γιώργος Σιόντης, Κώστας Βέργος.

Η ενημέρωση των υπολοίπων ποδοσφαιριστών άρχισε από τα ξενοδοχεία που αποσύρονταν οι αποστολές των ομάδων, τις προπονήσεις, ακόμα και τους αγώνες.

Αρχικά, δημιουργήθηκαν δυο χωριστοί σύνδεσμοι: της Μακεδονίας των 65 μελών με έδρα τη Θεσσαλονίκη και της Πελοποννήσου-Ηπείρου των 69 μελών με έδρα την Πάτρα.

Η διοικούσα επιτροπή των… βορείων αποτελείτο από τους Κούλη Αποστολίδη, Σταύρο Σαράφη, Νίκο Κασάπη, Άγγελο Σπυρίδωνα και Θωμά Σεντελίδη.

Αναφορικά με το… ρόστερ του ΣΑΠΠΗ (σ.σ. Σύνδεσμος Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών Πελοποννήσου-Ηπείρου), προερχόταν από τους συλλόγους Παναχαϊκή, ΠΑΣ Γιάννινα, ΠΣ Καλαμάτα, Παναρκαδικός και ΑΠΣ Πάτραι.

Οι Κώστας Λεβέντης, Ανδρέας Μιχαλόπουλος, Μανώλης Παππάς, Γιώργος Σιόντης, Κώστας Βέργος ορίστηκαν μέλη της διοικούσας επιτροπή του ΣΑΠΠΗ, ύστερα από τον αγώνα της 17ης Σεπτεμβρίου 1975 μεταξύ του Παναθηναϊκού και της Τσβικάου στην Πάτρα.

Το πρώτο πανελλήνιο συνέδριο πραγματοποιήθηκε την ίδια χρονιά στην πρωτεύουσα της Αχαΐας ανήμερα της Εθνικής Επετείου του ΟΧΙ στο ξενοδοχείο «Achaia Beach» και συνδυάστηκε με δύο συμβολικές αναμετρήσεις.

Ο ένας μεταξύ αποδεσμευμένων ποδοσφαιριστών, στους οποίους δεν επιτρεπόταν τότε να μεταγραφούν σε ερασιτεχνικά σωματεία (σ.σ. τελικά συνέβαλε στη δικαίωσή τους), ενώ ο άλλος μεταξύ επιλέκτων Βορρά και Νότου.

Παράλληλα, τιμητικές διακρίσεις για την προσφορά τους στο ελληνικό ποδόσφαιρο έλαβαν οι Μίμης Παπαϊωάννου, Μίμης Δομάζος, Στάθης Χάιτας και οι βετεράνοι Αριστείδης Καμάρας, Παντελής Γκίκας.

Οι αγώνες τελέστηκαν υπό την αιγίδα του δήμου Πατρέων και, μάλιστα, ο δήμαρχος Θεόδωρος Άννινος αθλοθέτησε κύπελλο.

Συνολικά 155 παίκτες εκπροσώπησαν σχεδόν όλες τις ομάδες της χώρας, ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας υπογράφηκε το καταστατικό με τους σκοπούς και στόχους του ΠΣΑΠ από τα 45 ιδρυτικά μέλη.

Οι ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ έλαβαν τους αύξοντες αριθμούς 1 έως 11, του Πανιωνίου τους 12-18, του Παναθηναϊκού τους 19-27, του Ολυμπιακού τους 28-36, του Εθνικού Πειραιώς τους 37-43, ο Λεβέντης (εκπρόσωπος ΣΑΠΗΗ) το 44 και ο Αποστολίδης (εκπρόσωπος Μακεδονίας) το 45.

Μέχρι την ημέρα σύγκλησης της Γ.Σ., όπου και θα εκλεγόταν το πρώτο Δ.Σ., ορίστηκε προσωρινή διοικούσα επιτροπή από τους Μίμη Δομάζο, Μίμη Παπαϊωάννου, Αντώνη Αντωνιάδη, Κούλη Αποστολίδη, Γιάννη Γκαϊτατζή, Τάκη Οικονομόπουλο και Κώστα Λεβέντη, ενώ νομικός σύμβουλος ορίστηκε ο Αριστείδης Καμάρας.

 

Το «όχι» στην ΕΠΟ

Όπως αναφέρει η επίσημη ιστοσελίδα του ΠΣΑΠ, ένας εκπρόσωπος της ΕΠΟ είχε τηλεφωνήσει στον Κώστα Λεβέντη για να του ζητήσει είτε την αναβολή των προαναφερθέντων αγώνων είτε τη διεξαγωγή τους στο Δημοτικό Γήπεδο κι όχι σε εκείνο της Παναχαϊκής.

Ο λόγος; Στις 29 Οκτωβρίου η Εθνική Ελπίδων υποδεχόταν την αντίστοιχη της Πολωνίας στο πλαίσιο της 3ης αγωνιστικής του 8ου ομίλου του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Κ23.

Η ομοσπονδία φοβόταν ότι ο αντίπαλος του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος θα ζητούσε το γήπεδο της Παναχαϊκής για προπόνηση την παραμονή του επίσημου αγώνα.

Ο Λεβέντης απάντησε αρνητικά στον εκπρόσωπο της ΕΠΟ αφενός επειδή οι αναμετρήσεις είχαν ανακοινωθεί έναν μήνα πριν αφετέρου διότι είχαν προπωληθεί τα εισιτήρια και σταλεί οι προσκλήσεις στις αρχές της Πάτρας.

Εξάλλου, η πρώτη αυτή εκδήλωση του συνδικαλιστικού κινήματος θα πραγματοποιείτο υπό την αιγίδα του δημάρχου Θεόδωρου Αννίνου.

Πράγματι, οι ποδοσφαιριστές κατάφεραν να τοποθετήσουν γερές βάσεις για το εγχείρημά τους, ο κόσμος τους «αγκάλιασε», όπως επίσης και οι φορείς του αθλήματος.

Ο Παντελής Ελευθεριώτης, σύμβουλος της ΕΠΟ, καθώς και ο ομοσπονδιακός τεχνικός Αλκέτας Παναγούλας, ήταν μεταξύ εκείνων που απένειμαν τιμητικές πλακέτες στους Παπαϊωάννου, Δομάζο, Χάιτα, Καμάρα και Γκίκα.

Οι άλλοι τρεις ήταν ο δήμαρχος Θεόδωρος Άννινος και οι Ευάγγελος Ματσούκης, Ευστ. Αποστολόπουλος (πρόεδρος & γενικός αρχηγός της Παναχαϊκής αντίστοιχα).

Οι κινητοποιήσεις της δεκαετίας του 1970

Έπειτα από ένα διάστημα ζυμώσεων και συγκρότησης, το Πρωτοδικείο ενέκρινε το καταστατικό του ΠΣΑΠ έναν χρόνο αργότερα, δηλαδή τον Οκτώβριο του 1976.

Οι διοικήσεις δεν άργησαν να δουν με… κακό μάτι το νέο αυτό εγχείρημα, με συνέπεια να καταγραφούν διώξεις και αποδεσμεύσεις ποδοσφαιριστών.

Η πρώτη απεργία πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 1977 και είχε μεγάλη επιτυχία, η δεύτερη τον ίδιο μήνα του 1979, ενώ η τρίτη το 1980.

Το παρθενικό φύλλο της εφημερίδας «Ποδοσφαιριστής», τον Δεκέμβριο του 1979, συνέπεσε με τις κινητοποιήσεις εκείνης της περιόδου.

«Δεν ήταν μέσα στους άμεσους στόχους του ΠΣΑΠ η έκδοση του δικού του εντύπου. Όμως, τις παραμονές νέων κρίσιμων στιγμών που ίσως σημαδεύουν αποφασιστικά το κίνημα για την απελευθέρωση και την οριστική κατοχύρωση των παικτών, ο ΠΣΑΠ θα πολεμήσει και με τη δική του φωνή!

Χρόνια τώρα, τον ποδοσφαιριστή τον έβλεπαν σαν «γίγαντα», σαν «ιδέα», σαν «πουλημένο». Και σαν τέτοιον τον χειροκροτούσαν, τον έβριζαν, τον προπηλάκιζαν. Ποτέ δεν τον είδαν σαν εργαζόμενο, σαν αγωνιζόμενο, σαν αθλητή.

Κι όταν ήρθε ο καιρός να ξυπνήσει και ο Έλληνας ποδοσφαιριστής, η μερίδα αυτή του Τύπου αρνήθηκε να συμπαρασταθεί στα προβλήματά του. Μας αντιμετώπισε με κακοπιστία, με ειρωνεία ορισμένες φορές», ανέφερε μεταξύ άλλων η εφημερίδα.

Μέχρι την απεργία του 1979, περισσότεροι από 900 ποδοσφαιριστές είχαν εγγραφεί στον ΠΣΑΠ, με την εγγραφή να απαιτεί 500 δραχμές από εκείνους της Α’ Εθνικής και 250 δραχμές από τους άσους της Β’ Εθνικής.

Ο Σύνδεσμος ήδη ταξίδευε σε όλη τη χώρα, προκειμένου να δίνει αγώνες για την οικονομική στήριξη παικτών, φροντιστών, γυμναστών, ακόμα και ιδρυμάτων όπως το Γηροκομείο της Ξάνθης.

Επιπλέον, την 1η Οκτωβρίου 1979 είχε πραγματοποιηθεί αναμέτρηση στο γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας, με σκοπό την ενίσχυση του ελληνικού κινηματογράφου.

Η αναστολή της απεργίας του 1980 και η υποδοχή στην εθνική Ιταλίας

Εκείνη την περίοδο ο αείμνηστος Αλκέτας Παναγούλιας είχε γράψει ένα άρθρο, στο οποίο μεταξύ άλλων ανέφερε ότι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός τέτοιου εγχειρήματος είχαν γίνει από την εποχή του, ενώ έκλεινε το γραπτό του με τη φράση «αν προς στιγμή βάλουμε το χέρι στην καρδιά θα δούμε ότι ο ΠΣΑΠ είναι από τα καλύτερα και υγιέστερα κύτταρα του ελληνικού ποδοσφαίρου».

Οι ποδοσφαιριστές φανέρωσαν τον υψηλό βαθμό της συνδικαλιστικής τους συνείδησης, τα αιτήματά τους δικαιώθηκαν και στις 14 Δεκεμβρίου 1979 η απεργία ανεστάλη, αφού προηγουμένως ο ΓΓΑ κ. Παπαναστασίου διαβεβαίωσε ότι θα προωθήσει με ευνοϊκή και θετική εισήγηση τις κοινές προτάσεις ΠΣΑΠ-ΕΠΟ, ΕΠΑΕ στον υφυπουργό Προεδρίας.

Λίγους μήνες αργότερα, η «Παγκόσμιος Ασφαλιστική» δέχθηκε ευνοϊκές για τα μέλη του ΠΣΑΠ τροποποιήσεις, όπως την αύξηση της καθημερινής αποζημίωσης για τις ημέρες τραυματισμού μετά το πρώτο δεκαήμερο ή την επέκταση της ασφάλισης και στα μέλη των οικογενειών των παικτών.

Το καλοκαίρι του 1980, ο Σύνδεσμος παραχώρησε συνέντευξη Τύπου, την οποία παρακολούθησαν και ποδοσφαιριστές της Β’ Εθνικής.

«Δεν πρόκειται να αρχίσει το νέο πρωτάθλημα αν δεν τροποποιηθεί το όλο νομικό πλαίσιο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου», είχε υπογραμμίσει ο Αριστείδης Καμάρας.

Ο Σταύρος Νταϊφάς υποστήριζε ότι «οι παίκτες του Ολυμπιακού δεν θέλησαν να απεργήσουν γιατί η ΠΑΕ έλυσε όλα τους τα αιτήματα και επιπλέον έγινε διάλογος σωστός και γόνιμος».

Ο ΠΣΑΠ, από την πλευρά του, είχε διαφορετική άποψη, καθώς θεωρούσε ότι ο αείμνηστος πρόεδρος των «ερυθρολεύκων» πίεσε 2-3 ποδοσφαιριστές για να μην προβούν σε κινητοποιήσεις.

Στις 20 Οκτωβρίου 1980 πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση, στην οποία έγινε ανοικτή συζήτηση αναφορικά με την αναστολή της απεργίας.

«Στην ομάδα μας υπάρχουν δύο ξένοι ποδοσφαιριστές, τρεις στρατευμένοι και τέσσερις που υπηρετούν στα σώματα ασφαλείας. Μένουν δύο για να συμπληρωθεί ενδεκάδα. Λοιπόν, τι λέτε; Σπάει ή δεν σπάει η απεργία;», είπε ο Σταύρος Παπαδόπουλος του Ολυμπιακού.

Η ουσία είναι ότι οι κινητοποιήσεις των ποδοσφαιριστών δεν άρεσαν καθόλου στους παράγοντες των ομάδων, με τρανό παράδειγμα την ΠΑΕ ΟΦΗ που χορήγησε «μηνιαία αναγκαστική άδεια» στον Γιώργο Βλάχο, «λόγω κακής του φυσικής καταστάσεως και ενδεχομένως λόγω ψυχολογικών του προβλημάτων».

Στον αντίποδα, το Δ.Σ. της ΠΑΕ ΑΕΚ αποφάσισε να χορηγεί έναν αριθμό εισιτηρίων στον ΠΣΑΠ για κάθε εντός έδρας ντέρμπι.

Η δράση του Συνδέσμου… ξεπέρασε τα σύνορα, καθώς τα μέλη του υποδέχθηκαν στο αεροδρόμιο την εθνική Ιταλίας και παρέδωσαν μια επιταγή 250 δολαρίων, σε μία συμβολική ενίσχυση των θυμάτων του σεισμού της 23ης Νοεμβρίου 1980.

Ο Αριστείδης Καμάρας την παρέδωσε στον Ντίνο Τζοφ και οι φημισμένοι διεθνείς άσοι της γειτονικής χώρας χειροκρότησαν θερμά αυτήν την πρωτοβουλία.

«Το λαβαράκι του ΠΣΑΠ θα το κρεμάσω στο αυτοκίνητό μου», είπε συγκινημένος ο Ρομπέρτο Μπέτεγκα.

Όπως μπορείτε εύκολα να διαπιστώσετε, τότε ο ΠΣΑΠ έφτανε μέχρι πρωθυπουργό, προκειμένου να βρει λύσεις στα προβλήματα του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Σοκ προκαλεί το εξώφυλλο που αφιερώθηκε στην τραγωδία της Θύρας 7, οργή εκείνο της αποκάλυψης ότι οι γιατροί εγγυώνται για την υγεία των παικτών χωρίς καν να τους εξετάσουν και ευχαρίστηση αυτό με τη στήριξη του Συνδέσμου στους σεισμόπληκτους του 1981.

Η εφημερίδα “Ποδοσφαιριστής” εκδίδετο από τον Δεκέμβριο του 1979 μέχρι τον Μάιο του 1982 και τα 29 ενδιαφέροντα φύλλα του έχετε τη δυνατότητα να τα διαβάσετε στο blog του Νίκου Μάλλιαρη, βετεράνου ποδοσφαιριστή και επί σειρά ετών μέλους του ΠΣΑΠ.

Οι νίκες των πρώτων χρόνων

Οι άσοι των ελληνικών γηπέδων αποκόμισαν σημαντικά οφέλη κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Πανελληνίου Συνδέσμου Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών, όπως για παράδειγμα η περίφημη πενταετία.

Τον Ιούνιο του 1979, με την καθιέρωση του επαγγελματισμού, καταργήθηκε το δικαίωμα των ομάδων να κρατούν με μονομερείς ανανεώσεις (σ.σ. αφού κατέβαλαν ένα μισθό) τους παίκτες για 12 συναπτά έτη.

Πλέον, η δυνατότητα των ΠΑΕ να διατηρούν ποδοσφαιριστές περιορίστηκε στα 5 χρόνια, υπό την προϋπόθεση μάλιστα ότι θα ήταν και οι ίδιοι σύμφωνοι σε αυτό.

Επίσης, εκτός της πενταετίας, οι παίκτες έμαθαν… άγνωστες λέξεις, όπως ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, συνταξιοδοτική κάλυψη, φορολογική ελάφρυνση, ενώ είδαν και βελτίωση στις αποδοχές τους.

Οι παράγοντες διαμαρτυρήθηκαν εντόνως για το ζήτημα της πενταετίας, όμως η κυβέρνηση φοβόταν τη δυναμική του ΠΣΑΠ, ύστερα και από την επιτυχημένη απεργία του Δεκεμβρίου του 1977 περί της ασφάλισης των άσων της Α’ και της Β’ Εθνικής.

Κατά συνέπεια, η Ν.Δ. εφάρμοσε τη νομοθεσία που προέβλεπε ως ανώτερο όριο δέσμευσης του εργάτη στον εργοδότη τα πέντε χρόνια, προφανώς και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν επιθυμούσε προβλήματα εν όψει της νέας εποχής του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Μία ακόμη νίκη του ΠΣΑΠ καταγράφηκε τον Ιούνιο του 1981, όταν εμπόδισε το ταξίδι της Εθνικής ομάδας στη Νέα Υόρκη για μια σειρά φιλικών αναμετρήσεων.

Ο λόγος; Το γεγονός ότι η ΕΠΑΕ είχε εισηγηθεί στην κυβέρνηση πως αν ένας ποδοσφαιριστής επιθυμούσε να μεταγραφεί σε άλλη ΠΑΕ, θα έπρεπε να προσκομίσει το τετραπλάσιο από το ορισθέν ποσό.

Επί παραδείγματι, ο Μάικ Γαλάκος θα γινόταν κατά 32.000.000 δραχμές φτωχότερος αν ήθελε να μετακινηθεί από τον Ολυμπιακό στον Παναθηναϊκό.

Τότε, η κυβέρνηση υπέκυψε στις πιέσεις του ΠΣΑΠ και για έναν χρόνο διατήρησε σε ισχύ το ισόποσο της αντιπροσφοράς.

Το επόμενο διάστημα φαινόταν ότι οι παίκτες θα χάσουν μερικά από τα δικαιώματα που με κόπο είχαν αποκτήσει, ωστόσο η εισροή των εκατομμυρίων στον χώρο του ποδοσφαίρου παραγκώνισε σε έναν σεβαστό βαθμό έννοιες όπως συνδικαλισμός, εργατική Πρωτομαγιά κ.τ.λ.

Η κρίση του 1985

Εν μέσω συγκρούσεων στους κόλπους του ΠΣΑΠ, οι ποδοσφαιριστές αναστατώθηκαν με τα δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι αναμένονται εις βάρος τους τροποποιήσεις του ΚΕΠ.

«Τρεις φορές ζητήσαμε ακρόαση από τον κ. Βαλυράκη, αλλά δεν μας δέχθηκε. Αν κάποιοι πρόεδροι αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα, αυτό δεν μας ενδιαφέρει. Ας ανοίξουν τις «πόρτες» στον κόσμο ν’ αγοράσει μετοχές», είχε πει τότε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος Αντώνης Αντωνιάδης.

Ενδιαφέρον είχαν οι δηλώσεις των Γιάννη Κυράστα και Σπύρου Λιβαθηνού, οι οποίοι τότε ήταν σύμβουλου του Συνδέσμου των ποδοσφαιριστών.

«Όταν μετά τον αγώνα με την Τορίνο μου είπε ένας ρεπόρτερ ότι είχε άδεια από τη διοίκηση για να κάνω δηλώσεις, του απάντησα: Θα μιλήσω όποτε θα θελήσω εγώ και όχι η διοίκηση», είχε αποκαλύψει ο Πατρινός μέσος.

Ο Γιάννης Κυράστας, από την πλευρά του, είχε προσθέσει: «Είμαι εναντίον σε κάθε μέτρο που θίγει την ελευθερία του ποδοσφαιριστή. Έχουμε ζητήσει από την ΠΑΕ να επιτρέπεται να κάνουμε δηλώσεις στον Τύπο μια φορά την εβδομάδα».

Αυτά ήταν τα βασικά δείγματα της συνδικαλιστικής δράσης των άσων των ελληνικών γηπέδων από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι τα μέσα του 1980.

Φυσικά, ξεχωριστό αφιέρωμα θα πρέπει να γίνει στις απεργίες του 1987, μία διαφορετική ομολογουμένως περίπτωση, αφού τότε είχαν κατέβει σε απεργία οι περισσότερες ΠΑΕ και όχι ο ΠΣΑΠ.

Το θέμα του Sport-Retro.gr ολοκληρώνεται με μία ευχή σε πρώτο πρόσωπο στους αναγνώστες του: Να δίνετε τα πάντα για τα όνειρά σας. Και όταν τα βρίσκετε σκούρα, να σκέφτεστε ότι… μπάλα είναι και γυρίζει.

*Στη βασική φωτογραφία δύο θρύλοι του ελληνικού ποδοσφαίρου, ο Μίμης Παπαϊωάννου και ο Μίμης Δομάζος, σε αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας της Παλαιστίνης

9 comments