Του Γιάννη Γεωργάκη

 

Υπάρχει λοιπόν «αριστερό» και «δεξιό» στον αθλητισµό; Σε πολιτικό επίπεδο η απάντηση είναι ασφαλώς καταφατική. Στα καθ’ ηµάς αρκεί να θυµηθούµε ότι η χούντα το 1967 διέλυσε τα ερασιτεχνικά αθλητικά σωµατεία που «ελέγχονταν» από την Αριστερά.

Όσον αφορά όµως το ποδόσφαιρο ως άθληµα-παιχνίδι, η πατέντα για το «αριστερό» και το «δεξιό» ανήκει στον άλλοτε οµοσπονδιακό προπονητή της Αργεντινής Σέζαρ Λουίς Μενότι και τέθηκε στο τερέν των συζητήσεων πριν από 25 χρόνια, µε την έκδοση του βιβλίου του «Ποδόσφαιρο χωρίς βρωµιές» («Futbol sin trampa»). Κατά τον Μενότι για το «δεξιό» ποδόσφαιρο «η νίκη όλα τα διαγράφει» και «το πιο ωραίο είναι το σκορ στο ταµπλό».

Για τους εκφραστές του «υπάρχει µόνο το αποτέλεσµα και ποδοσφαιριστές πειθαρχηµένα στρατιωτάκια». Αντιθέτως, κατά τον ίδιο, για το «αριστερό» ποδόσφαιρο «έχει σηµασία ο τρόπος µε τον οποίο επιτυγχάνεται η νίκη, επειδή ο ποδοσφαιριστής είναι ο προνοµιούχος εκφραστής των ονείρων εκατοµµυρίων φιλάθλων, τους οποίους καλείται να κάνει καλύτερους».

Ο Σέζαρ Λουίς Μενότι διευκρινίζει ότι η ορολογία «αριστερό» και «δεξιό» ποδόσφαιρο δεν είναι πολιτική αλλά µεταφορική, υπογραµµίζοντας: «∆εν γράφω για τα πολιτικά κόµµατα και τα πολιτικά συστήµατα. Υπάρχουν αριστερά κόµµατα που αν τους δώσεις την εξουσία δεν θα ξέρουν τι να την κάνουν. Η χώρα που δεν έχει όµως οργανωµένη Αριστερά δεν έχει µέλλον. Παρά τις πολιτικές αλλαγές στον πλανήτη, πιστεύω ότι υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν δύο διαφορετικά ποδόσφαιρα».

Πάντως οι ιδέες του κοµµουνιστή Μενότι βρήκαν εύφορο έδαφος στα καφέ του Μπουένος Αϊρες. Η χώρα χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα, ιδεολογικοί καθοδηγητές των οποίων θεωρούνταν ο Μενότι και ο Κάρλος Μπιλάρδο. Ο πρώτος οδήγησε την Αργεντινή στην κατάκτηση του Μουντιάλ το 1978 στην έδρα της. Ο δεύτερος το 1986 στο Μεξικό. Η απάντηση στο ερώτηµα σε ποιο από τα δύο Μουντιάλ η Αργεντινή έπαιξε καλύτερο ποδόσφαιρο δηµιούργησε τους αριστερούς «Μενοτίστας» και τους δεξιούς «Μπιλαρδίστας».

 

Η ομάδα του Τσε και ο γιος του Σικελού

Μενότι και Μπιλάρδο προέρχονταν από ευκατάστατες οικογένειες. Έπαιξαν ποδόσφαιρο γιατί το αγάπησαν και ξεκίνησαν την προπονητική σε ηλικία 33 ετών. Ο Μενότι ήταν πλέι µέικερ στη Ροζάριο, την οµάδα του Τσε Γκεβάρα. «Στο Μουντιάλ του 1966, όταν σε έναν αγώνα βρεθήκαµε πίσω στο σκορ, του φώναξα “τι κάθεσαι, τρέξε τώρα”. “Αρκετά τρέξαµε, ώρα να παίξουµε και λίγο ποδόσφαιρο” µου απάντησε» θυµάται ο αρχηγός της Αργεντινής στο Μουντιάλ της Αγγλίας Οσβάλντο Ράτιν.

«Μου άρεσε ο αθλητισµός. Θα µπορούσα να γίνω καλός γκόλφερ ή τενίστας. Οι ποδοσφαιριστές προέρχονταν από διαφορετικά κοινωνικά στρώµατα και ζούσαν από αυτό τις οικογένειές τους. Για µένα ήταν ένα παιχνίδι. Όταν στο Πανεπιστήµιο ενστερνίστηκα τις ιδέες της κοινωνικής δικαιοσύνης, άρχισαν να µου µπαίνουν ιδέες πώς θα κάνω καλύτερο τον κόσµο µε τη βοήθεια του ποδοσφαίρου. Αφέλεια; Προφανώς. Ροµαντισµός; Ίσως. Στην πορεία το ποδόσφαιρο άρχισε να µου αρέσει» διηγείται ο Μενότι.

Ο Μπιλάρδο ήταν γιος µετανάστη από τη Σικελία. Μεγάλωσε στο Μπουένος Άιρες και έπαιξε µπάλα στην Ντεπορτίβο Εσπανιόλ (Β’ κατηγορία), ώσπου τον ανακάλυψε ο δηµιουργός της Εστουδιάντες Οσβάλντο Σουµπελντία . Ο Μπιλάρδο έγινε η έκφρασή του στον αγωνιστικό χώρο.

 

 Πρώτη διδάξασα η Εστουδιάντες

Ο Σουµπελντία λάτρευε τον πατέρα του κατενάτσιο Χελένιο Χερέρα. Ανέδειξε παίκτες όπως ο Αλµπέρτο Πολέτι, ο Χουάν Βερόν και ο Αγκίρε Σουάρες. Επί των ηµερών του η Εστουδιάντες κατέκτησε τρία Κόπα Λιµπερταδόρες (1968, 1969, 1970). Οι κριτικοί από τη µία επαινούσαν τις επιτυχίες της και από την άλλη απαξίωναν τον τρόπο µε τον οποίο έφτανε σε αυτές. Τότε καθιερώθηκαν οι όροι «αντιποδόσφαιρο», «φάουλ σκοπιµότητας», «προβοκάτσια», «εσκεµµένες καθυστερήσεις»…

Ο Σουµπελντία υποχρέωνε τους παίκτες να αποστηθίσουν τους κανονισµούς για να γνωρίζουν ότι στο ποδόσφαιρο «επιτρέπονται όσα δεν απαγορεύονται». «Το ποδόσφαιρο έπαψε να είναι παιχνίδι. Είναι δουλειά, χρήµα, καταξίωση. Χρήµα και δόξα φέρνουν µόνο οι νίκες» τους δίδασκε.

∆εν άφηνε τίποτε στην τύχη. «Ανάµεσα στους αγώνες µε τη Ρίβερ Πλέιτ και την Μπόκα Τζούνιορς υπάρχει ένα µικρό κενό. Όποιοι από σας θέλετε µπορείτε να παντρευτείτε. Έχετε ένα εικοσιτετράωρο. Την εποµένη έχουµε προπόνηση» τους είπε κάποτε. Την ίδια ηµέρα παντρεύτηκαν οκτώ παίκτες. Μεταξύ αυτών και ο Μπιλάρδο, ο οποίος, σύµφωνα µε τον Σέρχιο Γκοϊκοετσέα, στην πορεία για το Μουντιάλ 1986 έκανε τα ίδια. «Έµαθα ότι παντρεύεσαι στις 12.00. Τέλεια. Στις 16.00 έχουµε προπόνηση. Και µην αργήσεις» είπε στον Αργεντινό αµυντικό.

 

Άγριο ξύλο και χρήση βελόνας…

Ο Σουµπελντία κατηγορούνταν επίσης ότι χρησιµοποιούσε και αθέµιτα µέσα για να φτάσει στη νίκη. Το 1968, στον τελικό του ∆ιηπειρωτικού Κυπέλλου µε τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, αποβλήθηκε ο Στάιλς επειδή χτύπησε εκτός φάσης τον Μπιλάρδο. «Ο κουφός Μπιλάρδο έµαθε αγγλικά για να βρίζει τους παίκτες µας» έγραψε ο αγγλικός Τύπος.

Το 1969 η Εστουδιάντες έπρεπε να ανατρέψει το 0-3 µε το οποίο ηττήθηκε από τη Μίλαν στην Ιταλία. Οι Πράτι και Μαλατράσι αποχώρησαν από το παιχνίδι σοβαρά τραυµατίες. Στο τέλος της αναµέτρησης οι παίκτες της Μίλαν έφαγαν το ξύλο της χρονιάς τους.

«Για την οµάδα ήµουν έτοιµος να κόψω τον λαιµό οποιουδήποτε. Η Εστουδιάντες µε πήρε νηστικό 17 ετών και µε µεγάλωσε» δήλωσε ο Πολέτι. «Οι παίκτες της Μίλαν δεν ήταν άγγελοι» συµπλήρωσε ο Βερόν. Με παρέµβαση του τότε προέδρου της Αργεντινής ο Πολέτι τιµωρήθηκε µε ισόβιο αποκλεισµό και έµεινε δύο εβδοµάδες στη φυλακή, όπως και δυο-τρεις άλλοι συµπαίκτες του (τρία χρόνια µετά ο Πολέτι και ο Βερόν πολιτογραφήθηκαν από την ελληνική χούντα Έλληνες και φόρεσαν τη φανέλα του Ολυµπιακού και του Παναθηναϊκού, αντιστοίχως).

«Οι Ιταλοί είναι µαµόθρεφτοι και προβοκάτορες. Μεταξύ άλλων έγραφαν ότι οι παίκτες της Εστουδιάντες είχαν από µια βελόνα και τρυπούσαν τους παίκτες της Μίλαν αναζητώντας την αποβολή τους. Τα περισσότερα ήταν ψέµατα» σχολίασε χρόνια µετά ο Μπιλάρδο.

 

Σπάσιμο γυαλιών και μολυσμένο νερό

Το 1970 η Εστουδιάντες αντιµετώπισε στον τελικό του ∆ιηπειρωτικού Κυπέλλου τη Φέγενορντ. Ο Γιοπ φαν Νταπ έπαιζε µε γυαλιά. Σε µια φάση ένας παίκτης της Εστουδιάντες τού πέταξε τα γυαλιά και ένας συµπαίκτης του τα πάτησε και τα έσπασε. Γράφτηκε τότε ότι τα πάτησε ο Μπιλάρδο.

Κάπως έτσι δηµιουργήθηκε ο µύθος για το «δεξιό» ποδόσφαιρο του Μπιλάρδο, και ο οποίος εν µέρει επιβεβαιώθηκε στο Μουντιάλ του 1990. Στον αγώνα µε τη Βραζιλία οι Αργεντινοί είχαν τοποθετήσει µπροστά από τον πάγκο τους ένα µπουκάλι µε µολυσµένο νερό από το οποίο ήπιε κάποια στιγµή ο διψασµένος αµυντικός Μπράνκο και «τέθηκε» αυτόµατα εκτός αγώνα.

Το γεγονός επιβεβαίωσε πολλά χρόνια µετά ο Ντιέγκο Μαραντόνα δηλώνοντας: «Θυµάµαι ότι από το µπουκάλι πήγε να πιει νερό ο Ολαρτικοετσέα και του φώναξα “µην το αγγίζεις”»!

 

Ψυχολογία και μεταδοτικότητα

Κατά τον παγκόσµιο πρωταθλητή του 1978 Ντανιέλ Μπερτόνι «ο Μενότι γνώριζε τη δοµή των εγκεφάλων µας. Ήξερε τι θα πει σε καθέναν ξεχωριστά και σε όλους µαζί. Ηταν άριστος ψυχολόγος. Απαιτούσε παιχνίδι και όχι δουλειά. Μπορούσε να συνδυάσει αγωνιστική πειθαρχία και ατοµική δηµιουργία. “Το γκολ είναι απλώς η τελευταία πάσα προς το τέρµα” µας έλεγε».

Κατά τον παγκόσµιο πρωταθλητή του 1986 Σέρχιο Μπατίστα «ο Μενότι µπορούσε να σου πει σε 5 λεπτά όσα θα έλεγαν άλλοι προπονητές σε 5 ηµέρες»! Στην Αργεντινή όταν υπάρχει αλλαγή φρουράς στον πάγκο της εθνικής οµάδας, τα ΜΜΕ είθισται πλέον να ανοίγουν το θέµα αν ο νέος προπονητής είναι «Μενοτίστας» ή «Μπιλαρδίστας».

«Είµαι Μπιελσίστας και σταµατήστε να µε ρωτάτε τέτοιες βλακείες» είχε απαντήσει ο Αργεντινός πρώην οµοσπονδιακός ο Μαρσέλο Μπιέλσα. «Όταν η Αργεντινή στεφθεί εκ νέου παγκόσµια πρωταθλήτρια θα ανακαλυφθεί ο νέος “-ίστας”» παρατήρησε ο δηµοσιογράφος Ενρίκε Μάρκες.

 

Ντιέγκο Μαραντόνα: «∆άσκαλος από τον Θεό ο Μενότι»

Από την αντιπαράθεση «Μενοτίστας»-«Μπιλαρδίστας» δεν θα µπορούσε φυσικά να απουσιάσει ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Ιδού η άποψή του: «Ο καλύτερος προπονητής που ξέρω είναι ο Μενότι. Μπορεί εύκολα και γρήγορα να εξηγήσει τα δύσκολα και ποτέ δεν δυσκολεύει τα απλά. ∆άσκαλος από τον Θεό. Μας άφηνε να παίζουµε. Ο Μπιλάρδο µπορεί να ήξερε δέκα φορές περισσότερα, όµως ήθελε εκατό φορές περισσότερο χρόνο για να τα µεταβιβάσει. Ποτέ δεν παραπονέθηκα που ο Μενότι µε έκοψε από το Μουντιάλ του 1978. Πρυτάνευσε το συµφέρον της οµάδας. Το 1986 ο Μπιλάρδο έχτισε την οµάδα γύρω µου µε έναν σκληρό σκελετό».

Ανάλογη συγκριτική τοποθέτηση και από τον Έκτορα Φάµπρι που έπαιξε µε την Αργεντινή το 1990 στο Μουντιάλ της Ιταλίας: «Ο Μπιλάρδο ήταν προπονητής εξουσίας, σχολαστικός, απαιτούσε να γίνουν τα πάντα όπως είχε πει και τίποτε περισσότερο ή λιγότερο. Ο Μαραντόνα ήταν ο µόνος στον οποίο επέτρεπε να παίζει όπως ήθελε. Ο Βαλντάνο έπρεπε να παίζει σύµφωνα µε τις εντολές του, όπως και ο Μπουρουσάγκα. Μενότι και Μπιλάρδο σε οδηγούσαν στη νίκη αλλά από διαφορετικούς δρόµους. Ο Μενότι ήθελε σκεπτόµενους ποδοσφαιριστές και µόνο όταν το µυαλό σχεδιάζει τα πόδια κάνουν το σωστό».

 

Οι δύο εκδοχές: Πώς γλίτωσε από τη χούντα του Βιντέλα;

Όπως θα θυµούνται ίσως οι παλαιότεροι, εκείνο που στιγµάτισε το Μουντιάλ 1978 που κατέκτησε η Αργεντινή ήταν το πολυσυζητηµένο 6-0 της οικοδέσποινας επί του Περού, σκορ που (απ)έφερε τον αποκλεισµό της Βραζιλίας.

Ένα άλλο θέµα που επίσης συζητήθηκε τότε ήταν το πώς η χούντα του Χόρχε Βιντέλα κράτησε στο τιµόνι της εθνικής Αργεντινής τον κοµµουνιστή Μενότι, ο οποίος µάλιστα δεν ήταν απλό µέλος του ΚΚ Αργεντινής αλλά και υποψήφιος βουλευτής στις εκλογές πριν από τη δικτατορία στη χώρα.

Ο ίδιος ο κόουτς όταν είχε ρωτηθεί απάντησε ότι έθεσε βέτο για την παραµονή του στον πάγκο της εθνικής οµάδας ο πρόεδρος της ποδοσφαιρικής οµοσπονδίας, που ήταν φυσικά άνθρωπος του καθεστώτος.

Υπάρχει ωστόσο και µία άλλη εκδοχή. Ότι ο Μενότι δεν καρατοµήθηκε επειδή ήταν µέλος του φιλοσοβιετικού ΚΚ Αργεντινής. Πού κολλάει αυτό; Στο γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση όχι µόνο δεν είχε αντιταχθεί στη χούντα του Βιντέλα αλλά διατηρούσε και στενές εµπορικές σχέσεις µε την Αργεντινή υπό το εν λόγω δικτατορικό καθεστώς.

4 comments